Wees de overheid onderdanig. Het zijn woorden uit een oude vertaling van een oude Bijbeltekst die in mijn jeugd geregeld voorbij kwamen. Woorden van Jezus, die het koninkrijk van God verwachtte en dus niet zoveel gaf om de wereldse overheid die Romeins en niet Joods was. Niet de overheid klakkeloos gehoorzamen, maar als het even kan… dan wel. Gehoorzamen en tegelijkertijd afstand nemen omdat de aardse werkelijkheid niet de belangrijkste is. Nu leven wij niet in Noord-Korea of Afghanistan en is een democratisch gekozen overheid met de nodige democratische beveiligingen helemaal geen straf. Sterker nog. Veel beter gaat het niet worden denk ik.

Het frame van het erkennen van het gezag van de overheid is mijn orthodox – christelijke opvoeding en deze cultuur, waarin ik opgroeide. Het kwam nog weleens voor dat de overheid dingen deed die indruisten tegen de leerstellingen van onze christelijke club over thema’s als homoseksualiteit, abortus en euthanasie. Met andere woorden: gewoon de overheid volgen, totdat er beslissingen worden gemaakt die indruisen tegen onze overtuiging.

Lekker knuffelen

In het geval van de maatregelen die een virus met zich meebrengen ben ik ook kritisch, maar er ligt ergens diep verborgen in mij een onderstroom die zegt: wees de overheid maar onderdanig. Ik schrik dan ook van berichten over mishandelde boa’s, complottheorieën, demonstraties op Bevrijdingsdag, petities die getekend worden om de anderhalvemetersamenleving te bestrijden en de duizenden ongeschoolde virologen die Nederland er in kort bestek bij gekregen heeft. Plantenetende theoloog Boele Ytsma gooit z’n kritiek op de overheid ook op zijn Facebook en kreeg daardoor grote aandacht in het Dagblad van het Noorden. Hij benadrukt geen viroloog te zijn, maar wel iedereen bij hem thuis te verwelkomen met een knuffel. Lekker dan.

Dit zijn natuurlijk niet de enige voorbeelden. De wereld van complotdenkers is gegroeid en ze hebben een gemakkelijk podium: de sociale media. Mensen als Boele zitten op iedere verjaardag (nu niet letterlijk natuurlijk) en de verhalen en pagina’s op de sociale media die de overheid in twijfel trekken en met autodidactische beweringen komen zijn overweldigend. Wees de overheid onderdanig. Erken het gezag van de overheid. Hoe moeilijk kan het zijn?

Belangrijke oefening, dus niet eigenwijs zijn

Nu begrijp ik wel dat het in een vrij land heel moeilijk is om je neer te leggen bij het besluit van een ander. De overheid zou idealiter geen leidende rol moeten hebben, maar jou moeten beschermen en ondersteunen waar nodig. In het geval van dreigingen van buitenaf hebben we natuurlijk een defensie waar we op terug mogen vallen, daar zal de gemiddelde Nederlander weinig hinder van ondervinden. Toen kwam er ineens dat virus en kon de overheid niet anders dan ons strenge regels opleggen. Dat vinden wij natuurlijk niet leuk en daarom is de weerstand die door alle kieren lekt te begrijpen.

Heel verstandig is het echter niet om nu recalcitrant te worden. Hoe rot de situatie ook voor je is, we kunnen de overheid maar beter vertrouwen en volgen hierin. Waarom? Omdat het bij uitstek een oefening is. Los van al het vreselijks dat corona in mensenlevens heeft gedaan, is het in mijn kringen grappig dat we elkaar een elleboog geven en een mondkap opzetten in de trein. We zijn wakker geschud met een virus dat om zich heen grijpt en mensenlevens kost, maar lachen ook om de massa’s mensen die het vertikken desinfecterende handcrème te gebruiken omdat het het immuunsysteem zou aantasten.

Dodelijk virus

Het risico van een knuffel, passerende mensen in smalle gangpaden van de supermarkt en die kus van je kind dat kersvers van de opvang komt is misschien klein, maar hoe meer contact, hoe meer besmettingen en daarmee dus meer doden. We volgen de maatregelen dus niet perse op omdat we bang zijn om ziek te worden, maar wel omdat dit misschien nog maar het begin is van wat komen gaat. Een goed begin is het halve werk voor een hypothetisch doemscenario:

Wat gaan we doen als er een virus ons land binnendringt dat begint met de klachten van corona, maar in honderd procent van de gevallen resulteert in de dood? Zien we die rokershoest van die mevrouw in de rij buiten bij de supermarkt dan ook nog door de vingers? Springen we bij de eerste zonnestralen dan met een groep bovenop een boa die het lef heeft je aan te spreken op de samenscholing? Doen we dan nog luchtig over een knuffel en benadrukken we dan nog de dramatische pedagogische en economische problemen die deze regels hebben?

Genieten van de vingeroefening in deze lockdown

Het lijkt mij verstandig niet eigenwijs te zijn en de overheid onderdanig te zijn, maar ik begrijp ook wel dat dat weerstand oproept. Daarom hierbij de uitdaging om niet de complotten te zoeken en in de weerstand te gaan zitten, maar dit lieve broertje van een heftig virus met open armen te verwelkomen in een samenleving die erop gebouwd is (of wordt) een virus in zo kort mogelijke tijd uit te roeien. Omarm de vingeroefening en wees blij met iedere versoepeling die er komt. Misschien kun je zelfs wel een beetje genieten van deze lockdown…

Het grappige is dat de tekst waar ik mee begon, afsluit met een uiting over wakker worden. De demonstranten tegen de anderhalvemetersamenleving scanderen met de oproep wakker te worden. Het hoofdstuk van de aangehaalde tekst aan het begin van dit blog sluit af met de volgende woorden: “Je kent de huidige tijd: het moment is gekomen waarop je uit de slaap moet ontwaken, want de redding is ons meer nabij dan toen we tot geloof kwamen. De nacht loopt ten einde, de dag nadert al.” Het is tijd om wakker te worden – ook bij een eventuele tweede golf – om onze spullen bijeen te rapen en de ervaring van deze lockdown in onze rugzak te steken, om nooit te vergeten.