Adventstijd

WAKKER BLIJVEN DROMEN

De adventstijd vóór Kerst is een tijd van verwachting. Tijd om je af te vragen: Waar zie ik reikhalzend naar uit? Waar droom ik van? Niet alleen voor mezelf, maar ook voor anderen, voor dat grotere geheel waar ik deel van uitmaak?

Langs de Seine

Afgelopen zomer was ik in Parijs met een groep studiegenoten. We gingen onder andere op bezoek in een tentenkamp aan de kade van de Seine, waar jonge asielzoekers tijdelijk verbleven. Hun verlangens waren duidelijk: een mogelijkheid krijgen om te leren, te werken, hun familie te kunnen ondersteunen, een toekomst op te bouwen. De een was goed in wiskunde en wilde leraar worden, een ander voetballer. We waren onder de indruk van hun dromen die ze levend hadden weten te houden in alle ontberingen en gevaren onderweg, de hoop die ze probeerden vast te houden in dit niemandsland tussen wal en schip.

We spraken ook met de jonge vrijwilligers die de jongens begeleidden. Een van hen vertelde dat ze dit werk was gaan doen tijdens een tussenjaar na het halen van haar middelbare schooldiploma. Het had haar veranderd: ze was van plan geweest om communicatiewetenschappen te gaan studeren, maar ze wilde nu verder in dit soort werk: ze had ontdekt dat ze zo van betekenis kon zijn voor anderen.

Verder reiken

Hoe weet je waar je werkelijk naar verlangt? Verlangens zijn te manipuleren, zodat ik van alles echt zélf denk te willen, terwijl het me ingegeven is door slimme marketing, algoritmes en het gedrag van anderen om mij heen. Maar er is verlangen dat niet vervuld wordt door wat ik kan kopen, door wat beschikbaar is om mijn behoefte direct te bevredigen. Verlangen dat aan je blijft trekken. Er is ook altijd verlangen dat verder reikt dan dat wat je nodig hebt om te overleven. Naar meer dan eten en drinken, kleding en een dak boven je hoofd – hoe belangrijk dat ook is.

Verlangen naar heelheid en gezien worden, verlangen om bevrijd te worden uit een situatie waarin je geen kant op kunt, waarin je ongewenst bent, waarin geen plaats voor jou is. Verlangen om mee te doen in je familie en andere groepen, om deel te zijn van een gemeenschap. Verlangen om van betekenis te zijn voor anderen, om een bijdrage te leveren aan de samenleving.

Met open ogen

De traditie van de kloosterorde van de Dominicanen kent verschillende gebedshoudingen. Een ervan is die waarin je rechtop staat met open ogen. Dominicanes Holkje van der Veer ervoer die houding als een ‘actief wachten’ op een betere wereld. Ze schrijft erover: ‘Wat deze gebedshouding voor mij onderstreept, is dat je niet verbitterd moet zijn en nooit cynisch, omdat de wereld kan veranderen. Durf te verlangen, houd je oog gericht op de toekomst.’

Actief wachten – dat is hard werken, om tegen alle uiterst serieuze en bedreigende doemberichten in, je verlangen levend te houden. Het is ook: je verlangen laten voeden – door open te staan voor ieder klein teken van hoop, iedere kleine beweging die verandering ten goede kan brengen.

Actief wachten – niet als een konijn dat verstard in de koplampen staart die met grote snelheid op haar af komen (al betrap ik mezelf er regelmatig op dat ik me als zo’n konijn gedraag). Ook niet in een doorlopende actie-houding die ik na maximaal drie maanden uitgeput en gefrustreerd moet opgeven. Eerder een wachten waar theoloog Rikko Voorberg op doelde, tijdens een herdenkingsdienst voor in Qatar omgekomen arbeiders: “We zijn als mensen geneigd om de onrust die we voelen op te lossen met een handeling. Maar eerst moeten we teruggaan naar het hart. Wie daar geraakt wordt, vindt rust en kan vandaaruit handelen. Bovendien ga je onrecht dan beter herkennen. Je bent bewuster. En bewustwording kan ons helpen na te denken.”

Klein begin

En dan wordt het Kerst. Dan wordt eens te meer duidelijk hoe wat klein en zwak is een begin kan zijn van het vervullen van een grote droom. Een kind dat geboren wordt, in armoedige omstandigheden en in een donkere tijd, kan voor een nieuw begin zorgen. Een kind dat ons verlangen naar liefde, vrede en recht wakker weet te schudden. Een kind als een teken van ‘God-met-ons’, een teken van Gods aanwezigheid in de wereld. Een kind dat in ons de hoop geboren kan laten worden, teken van God-in-ons.

Esther van der Panne