1 mei ‘Doen wat je kunt’

Over: ‘Ontjoodst’ door de wetenschap

Sinds de oertijd hadden mensen contact met vreemdelingen. Men kende uiterlijke verschillen zonder echte consequenties, zo lijkt het. Vanaf de 16e eeuw veranderde dat. Europese kolonisators zetten de donkere Afrikanen weg als inferieure wezens om ze zonder gewetensbezwaren massaal overzee te verschepen. De bijbelse vloek van Cham rechtvaardigde de onmenselijke slavenhandel. Later werden methoden ontwikkeld om fysieke verschillen getalsmatig aan te geven. Er komen indelingen in drie, vier of meer rassen. Vanaf midden 19e eeuw wordt die in de vorm van een raciale hiërarchie gepresenteerd met de blanke mens bovenaan. Nu komt ook aandacht voor vermeende fysieke Joodse kenmerken. De nazi’s laten door Duitse antropologen het Joodse ras als een verwerpelijk beschrijven. Nederlandse fysisch antropologen hebben zich hier fel tegen verzet. Tijdens de bezetting verklaarde in Amsterdam Arie de Froe honderden joden op grond van lichaamsmaten tot ‘niet jood’. Was dit ‘gesjoemel’ of deed hij wat hij kon? Was het acceptabel of zelfs een morele plicht? Sinds de oorlog is duidelijk dat biologisch gezien rassen niet bestaan? DNA onderzoek ondersteunt dit. Racisme blijft echter bestaan.
Dit thema staat centraal in de bezinningsdienst van 1 mei 2016. Dr. Machteld Roede houdt een inleiding naar aanleiding van haar artikel in het boek onder redactie van Hans Jessurun d’Oliveira Ontjoodst door de wetenschap over de Amsterdamse hoogleraar Arie de Froe die honderden mensen het leven redde. De dienst wordt geleid door dr. At Ipenburg. Er is ruimte voor gesprek over de actuele betekenis van deze geschiedenis. Zijn er raakvlakken met onze omgang met vluchtelingen? Welke rol kunnen kerken spelen?

Op de foto boven dit bericht staat prof. dr. A de Froe naast prof. dr. G. den Boef die hem zal opvolgen als rector magnificus van de UVA.