Feest van troost #Pinksteren

Het Pinksterfeest komt er weer aan! Het mooiste van de christelijke feesten, vind ik. Vanwege de geestdrift die losbarst bij de vrienden van Jezus. Ze staan in vuur en vlam en hoe mooi is dat. Na een tijd van gemis en rouw stroomt het enthousiasme, de bezieling weer terug. God zij dank… Het leven stopt niet bij de dood. Pinksteren is daarom ook het feest van de troost. De Geest wordt in het evangelie van Johannes ook wel de Trooster genoemd.

Ik weet wel dat het Griekse woord paracleet ook wel met bijstand, rechtsbijstand, weergegeven kan worden, maar de vertaling trooster behoudt haar recht. Wanneer Job volgens de Griekse tekst van het naar hem genoemde boek zijn vrienden verwijt dat ze jammerlijke paracleten zijn (16:2), dan lijkt mij de weergave van dat woord met vertroosters de enig juiste. Het warme woord ’trooster’ heeft dus sterke papieren en behoeft niet door de gevoelsarme juridische term van advocaat of iets dergelijks vervangen te worden. De Geest slaat met deze naam haar arm om onze schouder. Stil maar, zegt Zij.

Voorbehoudloze eerbied

En ach, natuurlijk moet ik pater van Kilsdonk (1917-2008) hier citeren, die naar mijn overtuiging, het mooiste over de betekenis van troost, of vertroosting zoals hij het noemt, heeft geschreven. Een trooster bij uitstek was hij. Hij zegt over troost: Vertroosting is niet een schouderklopje. Nog veel minder is het een betoog. Bij vertroosting gebeurt iets geheimzinnigs als bij mensen die een gedicht maken of muziek. Dat is niet analyseerbaar. Troost wordt gegeven wanneer de verborgen levenskracht van de ander weer wordt opgewekt. Wanneer die levenskracht van binnenuit opnieuw de verwonde plekken gaat doorstromen. Het zit hem vaak niet eens in woorden. Het zit hem in de blik, in de ontroering en de eerbied waarmee je de ander aankijkt. En als de ander zich dan met een voorbehoudloze eerbied voelt aangekeken, begint hij of zij bijna altijd zacht te huilen.’

Hoe bijzonder is het dat de Remonstranten een retraite aanbieden over het thema troost.  Dat moet wel mooi worden!

Moed en veerkracht van mensen

En dan is er ook nog dat, onlangs uitgekomen, prachtige boek van Michael Ignatieff: Troost, als licht in donkere tijden. Zes jaar geleden tijdens het luisteren naar psalmen in een concertzaal in Utrecht, raakte Ignatieff tot zijn verrassing diep ontroerd. Hoe kon het dat deze oude religieuze taal hem, als ongelovige, kon betoveren? Ik was gekomen om een lezing te geven, maar wat ik vond was troost: in de woorden, de muziek en de tranen van herkenning bij de toehoorders. De lockdown zorgde ervoor dat hij nog meer door het thema van de vertroosting gefascineerd raakte en er een boek over schreef. Het is een bundel essays geworden over de moed en veerkracht van mensen.  Hij put uit het werk van schrijvers, beeldend kunstenaars en componisten en laat zien waar zij de troost en de moed vandaan haalden om veerkrachtig te blijven in periodes van verdriet of rouw.

De Trooster is nog steeds aan het werk! Een vurig en troostrijk Pinksterfeest gewenst!