Historie
Remonstrantse Gemeente Eindhoven
De gemeente werd als “kring” gesticht op 25 september 1931 en werd “gemeente” op 30 maart 1941.
Historie
In de beginjaren had de gemeente nog geen kerkgebouw en werden de diensten elders gehouden: aanvankelijk in het gebouw Rehoboth (achter het Lodewijk Napoleonplein), maar al snel verhuisde men naar de Hervormde Kerk in de Ten Hagestraat. Daarna ging men naar de “Opbouw” aan de Smalle Haven.
Daarna ging men naar de Opbouw aan de Smalle Haven
Het besluit een eigen kerk te bouwen viel in 1939, maar kon door de oorlog niet worden gerealiseerd. In 1949 had men meer succes, toen men aan de Dommelhoefstraat de beschikking kreeg over een uitermate geschikt terrein, niet alleen in een rustige omgeving, maar ook dichtbij het centrum van de stad. Architect was ir G. Treep, die zorgde voor een opvallende architectuur.
De kerk in 1950 –>
Op 18 juni 1950 vond de eerste kerkdienst plaats in deze eigen kerk: het eerste Remonstrantse kerkgebouw in het zuiden van ons land.
Architekt Treep had bij het ontwerp van de kerk een speciale opdracht meegekregen. Er moest een bestaand glas-in-lood raam geplaatst worden dat in 1937 op de wereldtentoonstelling van Parijs had gehangen in het paviljoen “Religieuze Kunst”.
Zie het Wiki bericht “Waardering glas-in-lood raam”.
Dit raam was ontworpen door kunstenares Erna van Osselen (1903-1989)
Zie het Wiki bericht “Erna van Osselen”.
Het raam toonde een wijnrank met de tekst: “Ik ben de ware wijnstok en Mijn Vader is de Landman. Alle rank die in Mij geen vrucht draagt, die neemt Hij weg. En gij zijt de ranken: die in Mij blijft en Ik in hem die draagt veel vrucht want zonder Mij kunt gij niets doen.” De zuster van de kunstenares, die één van de gemeenteleden was, heeft er in 1948 voor gezorgd dat het raam door het Ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen aan onze Gemeente werd afgestaan.
<– Glas-in-loood raam met tekst uit Joh. 15 v 1-4
Erna van Osselen in 1948 –>
Verbouwing
Na 14 jaar werd de kerk alweer uitgebreid. Bestond rond 1950 nog het idee dat een kerkgebouw bestond uit een kerkzaal, een kerkenraadkamer en een predikantskamer(tje), daarna groeit het inzicht en de wens van een ’ontmoetingsruimte’, als onmisbaar voorportaal van een kerk. Het was dezelfde architect die er in slaagde op een harmonische wijze die ruimte alsnog toe te voegen*), waarbij tevens meer ruimte mogelijk werd voor de inmiddels toegenomen activiteiten zoals cursussen, catechisaties, gemeenteavonden, enz. Ook de kerkzaal werd vergroot. Er kwamen 50 zitplaatsen bij, die door een gordijn konden worden afgeschermd, indien hier aanleiding voor was (bijv. bij minder druk bezochte diensten). Ook kwamen er twee predikantskamers bij en een kleine keuken. In tegenstelling tot de wat sobere architectuur van het oorspronkelijke gebouw, was de nieuwe gevel opgetrokken in een stijl die later ”organische” architectuur ging heten met als opvallende elementen de boven het dak uitstekende ramen en de klokkentoren die overvloeide naar een soort halfronde plantenbak.
Kerk na de verbouwing van 1964:
In mei 1988 werd voor deze klokkentoren een nieuwe kerkklok, in majeur – de eerste in Nederland – aan de kerk geschonken door de heer J. van IJzeren.
Deze klok was op 20 april 1988 bij de fa Eijsbouts in Asten gegoten en bevat de tekst: “Waar de Geest van de Heer is, daar is bevrijding”, en als verwijzing naar het glas-in-loodraam, een door Michiel de Nooy ontworpen wijnrankmotief. De vaste stenen preekstoel werd eerst vervangen door een vaste en later door een verplaatsbare houten preekstoel en er kwam een houten avondmaalstafel.
Het oude kerkinterieur met de stenen preekstoel en de houten banken en kerkenraadsbank in de hoek:
Het nieuwe kerkinterieur met de houten preekstoel, de avondmaalstafel en de met stof beklede stoelen Omstreeks die tijd werden ook de kerkbanken vervangen, waarmee ook de kerkbank voor in de kerk verdween waar de kerkenraad pleegde plaats te nemen, door beukenhoutenstoelen die in een later stadium (2002) bekleed werden.
In 1992 werden het liederenbord en het bord met de predikantennamen vernieuwd. De interieurverandering sloot goed aan bij de, zoals hierboven, vermeldde ”opvallende architectuur”.
In 1999 vonden wederom een aantal vernieuwingen plaats. De keuken werd gemoderniseerd, op twee plaatsen in de hal kwamen dubbele hardglazen deuren, rond de trap naar het orgel werd het aangezicht verbeterd, het wandkleed kreeg een omraming; het gebouw werd van binnen geschilderd, plafonds, verlichting, gordijnen, enkele meubels (zoals het bureau van de predikant en de kast met white board in de kerkenraadkamer) en de vloerbedekking in de kamers werden vernieuwd en het geheel werd gecompleteerd door een opgang buiten voor rolstoelen. Ook werd de verwarmingsketel vervangen door drie HR-ketels zodat delen van het gebouw hun eigen verwarming hebben. In 2000 is er een nieuwe geluidsinstallatie gekomen en in 2005 is in de hal een akoestisch plafond geplaatst. Tenslotte werd in 2008 een computer met internet en een beamer aangeschaft, de keuken vergroot, twee nieuwe toiletten gebouwd, waaronder een invalidentoilet, en een bestaand toilet en de crèche gerenoveerd. De kerk is klaar voor de toekomst.
Orgel
Het orgel voor en na de verbouwing van 1964 Het orgel is vervaardigd door de firma L. Verschueren te Heythuysen bij Roermond (Opus 256) dat hiertoe in 1951 de opdracht kreeg. Het bevatte een speeltafel met een dubbel klavier met elk 56 tonen en elk drie registers. De pedalen bevatten 30 tonen en 2 registers. Aanvankelijk was de speeltafel achter de orgelpijpen opgesteld maar bij de verbouwing van 1964 zijn de pijpen anders gerangschikt en ingebouwd in een eikenhouten omhulling ter verbetering van de klank. De speeltafel is daarna naast het orgel opgesteld op een verbreed orgelbalkon. Er zijn toen ook enkele uitbreidingen geweest. Manuaal I heeft er twee registers bij gekregen, manuaal II één register en de pedalen twee registers en verder zijn de twaalf grootste pijpen vervangen door twaalf kleinere.
Kunst
Naast het reeds besproken glas-in-lood raam zijn verder van bijzondere waarde de bronzen schenkende en ontvangende hand op de met koper beslagen buitendeuren. Ze zijn omstreeks 1950 ontworpen door Dick Stins (1914-1984) en geïnspireerd op een preek van prof. dr G.J. Sirks.
In de hal hangt een plastiek uit 1980 genaamd “Tegenstellingen” van Wim Pasman (woonplaats Geldrop) die door Ds Palmboom bij zijn afscheid in 1983 is aangeboden aan de Gemeente en er hangt ook een ‘huisje’ van Albert Goederond (geb. 1953, woonplaats Ede) en Patty Struik (geb. 1952, woonplaats Ede, zij vormen samen De schenkende en ontvangende hand van Dick Stins het duo “LaSalle”) uit een reeks ‘installaties’ in de vorm van een soort houten huisjes. Het werd in 1994 na de tentoonstelling in de kerk “Ruimte voor beelden” aangeschaft.
De plastiek “Tegenstelling” van Wim Pasman –>
<– Het “huisje” van Albert Goederond en Patty Struik
Tenslotte hangt in de kerk een wandkleed, ontworpen en vervaardigd omstreeks 1973 door Rian Rensen-Bronkhorst (geb. 1941, woonplaats Nuenen) ‘de eerste dag van de schepping’ voorstellende. Uit de chaos zie je zon, aarde en maan ontstaan.
*) Het volgende kerkgebouw van ir. Treep, de Remonstrantse kerk in Bussum, kreeg meteen een ontmoetingsruimte, maar daar ónder de kerk in verband met het daar aanwezige beperkte stukje grond.
Ter gelegenheid van het 80-jarig jubileumvan de oprichting van de Remonstrantse Kring in Eindhoven is in 2011 op de zuidmuur van de kerkzaal een kunstwerk geplaatst van Lonneke Gordijn (geb. 1980) ‘Fragile future’ genaamd. Het bestaat uit een netwerk van loodrecht op elkaar geplaatste goudkleurige strips van fosforbrons met op de knooppunten kleine LED-lampjes die beplakt zijn met paardebloemenpluisjes. Het geheel vormt een bed van ruim 80 lichtgevende ‘bloemen’ die licht brengen in deze duistere hoek van de kerkzaal en dat zich uitstrekt over de muur en het orgelbalkon. Lonneke Gordijn ontving voor een soortgelijk kunstwerk in 2011 op de Zomerexpo in den Haag de publieksprijs.
‘s-Hertogenbosch en de Protestantse Kerk te Engelen
Door een reorganisatie van het zogenaamde werk onder de verstrooiden, remonstranten die niet onder het ressort van de gemeente wonen, werden eind jaren vijftig de ressorten groter gemaakt. Het ressort Eindhoven werd uitgebreid met enkele naburige dorpen en met ’s-Hertogenbosch. In 1960 werd hier een werkgroep gevormd, ressorterend onder Eindhoven, die nog bestaat. In samenwerking met de Doopsgezinden, wordt er eenmaal per maand een dienst gehouden in de Protestantse kerk van Engelen (De Kerkhof 3, 5221 AJ Engelen) die uit 1615 dateert en die in 1989 Rijksmonument is geworden.
(verdere informatie bij de heer L.E. van den Bos en op het ANWB-bord op de kerk).